گسترش تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی از همگرایی دو رشته تحول در حوزه اطلاعات و ارتباطات، دنیای جدیدی را نوید داد که اینترنت به عنوان اصلی ترین محصول منتج از آن بوده است. با ظهور اینترنت و همگام با آن مینیاتوری شدن سخت افزارهای انتقال و پردازش اطلاعات، توجه همگان به این بستر ارتباطی جلب گردید. صفحات استاتیک وب شاید نخستین قالب های انتقال پیام در بستر اینترنت بودند که رفته رفته و با ورود به عصر وب 2، به سوی بهره گیری از کانال های متعدد ارتباطی قدم گذاشته و جرقه های تحولی نوین در ارتباطات اجتماعی را ایجاد نمودند.

همزمان، اپلیکیشن های گوشی های هوشمند نیز با بهره گیری از اینترنت، خدمات و ابزارهای جدید، نقش پررنگی را در جهت رشد و گسترش ارتباطات اجتماعی ایفا نمودند.

وایبر، واتس اپ، لاین، تلگرام و ... از جمله این اپلیکیشن ها بودند. در این نوشتار به دنبال بررسی اجمالی "تلگرام" به عنوان اصلی ترین ابزار ارتباطی مبتنی بر اینترنت در ایران برآمدیم تا پاسخی به این پرسش دهیم که "انگیزه های اقتصادی صاحبان این وسیله ارتباطی برای انتشار مستمر و رایگان آن چه بوده است؟"

بدین جهت مروری داریم بر روش های درآمدزایی اینگونه ابزارها. یکی از مهمترین و اصلی ترین روش های شرکت ها در حوزه تکنولوژی های ارتباطی نرم و رسانه برای کسب درآمد ، فروش تبلیغات است. بدین گونه که امکانات خود را رایگان به مخاطب عرضه می کنند و در کنار آن از طریق فروش و اجاره تبلیغات شرکت های تجاری و محصولات آن کسب درآمد می کنند.

در مورد تلگرام، ابدا ما با چنین سیستم درآمدزایی روبه رو نیستیم و این رسانه یا ابزار ارتباطات اجتماعی از تبلیغات بهره نمی گیرد.

اما یکی دیگر از روش های کسب درآمد، فروش محصول یا اجاره آن تحت عنوان " اشتراک زمانی" است. این روش هم در مورد تلگرام مشاهده نمی شود.

بنابراین این سوال جدی تر مطرح می شود که هزینه های این اپلیکیشن چگونه تامین می گردد؟

ذخیره سازی تصاویر، ویدئو ها، صوت ها، پیام ها، برقرای تماس های صوتی و ... همگی نیازمند سرورهای قدرتمند و منابع نامحدود هستند که هزینه بسیار بالایی را به شرکت فوق تحمیل خواهد کرد.

به نظر می رسد تلگرام از سایر روش های درآمد زایی بهره گرفته باشد: فروش اطلاعات و فروش پهنای باند.

اطلاعات ذخیره شده در سرورهای عظیم تلگرام به عنوان Big Data می توانند نقش بسزایی در تحلیل اطلاعات در حوزه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... داشته باشند. این تاثیر و نقش آن چنان اهمیت دارد که مشتریان فراوانی برای دسترسی به آن مطالبه داشته باشند. مشتریانی عموما دولتی و یا خصوصی در حوزه اقتصاد.

درباره  Big Data می توان داده های ذخیره شده در خانواده گوگل را مثال زد که بررسی و تحلیل آن پیش از انتخابات ریاست جمهموری 2016 ایالات متحده آمریکا، برخلاف تمامی نظرسنجی های معتبر حاکی از پیروزی دانلد ترامپ می داد. بنابراین اهمیت این کلان داده ها را نباید نادیده انگاشت.

و اما درباره فروش پهنای باند. عموما بیشتر شرکت های بزرگ ارائه دهنده خدمات آنلاین در دیتا سنتر های بخصوصی میزبانی می شوند. رقابت میان این دیتاسنترها سبب شده که برای بالاتر بردن رتبه خود در میزبانی و داشتن دست بالاتر در مذاکرات با طرف های دولتی یا خصوصی و ... امکانات ویژه ای را برای مشتریان پر مصرف خود ارائه دهند که هزینه های شرکت هایی همچون تلگرام را بطور چشم گیری کاهش خواهد داد.

با پیش فرض بالا، منطقی است که با تامل و احتیاط بیشتری با اینگونه ابزارهای ارتباطی مواجه و نقشی فعال و نه منفعل برای خود قائل باشیم.